Waar komt de term "de pan uit rijzen" vandaan?

Op onze website kan je onwijs veel informatie over allerlei soorten pannen. Daarnaast heb je ook nog de mogelijkheid om allerlei soorten pannen voordelig, snel en veilig bij ons aan te schaffen. Om onze website nóg meer waarde te geven, kiezen wij ervoor om wekelijks meerdere blogartikelen te plaatsen. In deze blogartikelen kijken we naar bijzondere onderwerpen, naar achtergrondinformatie omtrent pannen en naar interessante details. In dit artikel richten we onze pijlen op één van de bekende gezegde in Nederland. Je hebt ongetwijfeld het gezegde/de term ‘de pan uit rijzen’ wel eens vernomen. In dit artikel leggen we graag uit waar deze term vandaan komt en waarom het woordje ‘pan’ hierin voorkomt.

Wat betekent de pan uit rijzen?

Graag kijken we allereerst naar de betekenis van deze term. Op de website van het woorden Van Dale is een interessante definitie te vinden. Hier staat namelijk het volgende: de kosten rijzen de pan uit (de kosten stijgen onrustbarend). Als iets uit de pan aan het rijzen is, betekent dit dus dat er sprake is van een onrustbarende stijging. Het woordje onrustbarend kan in dit geval overigens ook door andere woorden, zoals schrikbarend of immens, vervangen worden. Het draait er in ieder geval om dat de kosten (of iets anders) schrikbarend stijgen/groter worden.

Je kunt deze term dan ook in vele situaties gebruiken. Maar, waar gaat het nou echt over? Waar komt de term ‘de pan uit rijzen’ vandaan? Heeft dit wellicht met een koekenpan te maken waarin je een bepaald voedingsproduct aan het bereiden bent? Of heeft het met een kookpan te maken waarin je rijst aan het maken bent? Is er wellicht een verband tussen het woordje ‘rijzen’ en het voedingsmiddel ‘rijst’?

Feit is dat het woord ‘pan’ in meerdere gezegdes naar voren komt. Andere bekende voorbeelden zijn ‘de pan uit swingen’, ‘een veeg uit de pan krijgen’, ‘in de pan hakken’, ‘het huis heeft zilveren pannen’, ‘hij is van de pan geraakt’, ‘de pan bij de steel pakken’ en ‘de verkeerde blijft aan de pan hangen’. Bij al deze gezegdes vallen meerdere dingen op. Eén van die dingen is dat het woord pan hier niet al te letterlijk genomen moet worden. Aangezien pan een bekend begrip is, is dit begrip voor meerdere gezegdes/termen gebruikt.

Waar de term ‘uit de pan rijzen’ exact vandaan komt, heeft te maken met het werkwoord ‘rijzen’. Dit werkwoord betekent simpelweg ‘omhoog komen of zich verheffen. Als je aan het koken bent, komt er automatisch stoom/hitte uit de pan. Deze hitte komt omhoog en blijft boven de pan hangen (of wordt door de afzuigkap opgezogen). Het is dan ook aannemelijk dat er een verband bestaat tussen koken en de betekenis van dit gezegde.

Het is hierbij belangrijk om te weten dat we met een relatief oud Nederlands gezegde te maken hebben. Deze gezegdes zijn niet altijd makkelijk te ontleden, maar bij dit gezegde kan gesteld worden dat de pan toch wel een immense rol van betekenis speelt. Dat is eigenlijk het geval in ons volledig leven. wat moet je nou zonder de pannen van Kookstore.nl?